Dr Mirko Kosić, crtice
Kosić naš najznačajniji sociolog između dva svetska rata. Prvi je celovito obrazložio najvažnija epistemološka pitanja sociološkog metoda, oslanjajući se na Maksa Vebera a potom i na osnovna načela Dirkemovog pozitivističkog metoda. Pisac je prvog udžbenika sociologije u Srbiji,,Uvod u opštu sociologiju” i osnivač prvog sociološkog časopisa „Društveni život”. Kosić je bio srećne naučne, ali nesrećne političke zvezde. Za vreme Drugog svetskog rata bio je zamenik guvernera Srpske narodne banke i jedan od vodećih Nedićevih finansijskih stručnjaka. Zbog toga je morao zauvek da napusti Srbiju. Posle Drugog svetskog rata živeoje u emigraciji u Švajcarskoj. Umro je u Luganu 1956.
Natuknica za L E K S I K O N PODUNAVSKIH HRVATA – BUNJEVACA I ŠOKACA
KOSIĆ, dr. Mirko, ( Kikinda, 27. III. 1892. – Lugano, 25. VI. 1956.)
sociolog, sveučilišni profesor, narodni poslanik. Osnovnu školu pohađao u Kikindi, gdje započinje i gimnaziju koju nastavlja u Novom Sadu i Kronšatatu a završava u Trstu 1911. godine. Prava, ekonomiju i političke nauke studira u Strazburu, Minhenu, Ženevi i Cirihu. Nakon što je uspio pobjeći s mobilizacije, sudjeluje u Prvom sv. ratu kao dragovoljac u srpskoj vojsci u odjelu za vanjsku propagandu, te prelazi s vojskom Albaniju, a sa Krfa biva upućen u Italiju i Švicarsku. Supruga mu je bila Margot. rođ. Knabe. Doktorira u Cirihu 1917. godine. Za docenta na novootvorenom Pravnom fakultetu u Subotici izabran je 1920. godine, da bi na njemu od 1925. do 1931. predavao ekonomske nauke, privrednu politiku i sociologiju kao redovni profesor. Kao najznačajniji domaći sociolog između dva svjetska rata doprineo utemeljenju teorijske sociologije i napisao prvi udžbenik sociologije kod kod nas. Prvi je cjelovito obrazložio najvažnija epistemološka pitanja sociološkog metoda, oslanjajući se na Maksa Vebera a potom i na osnovna načela Dirkemovog pozitivističkog metoda. Bio je osnivač prvog sociološkog časopisa Društveni život. Paralelno s tim (1925.-1930.), obavljao je dobro plaćenu funkciju tajnika Trgovinsko-industrijske komore u Novom Sadu i pomoćnika ministra za trgovinu i industriju (1926.-1927.). Za narodnog poslanika na listi Bogoljuba Jevtića izabran 1935. U vrijema rata i okupacije (1941.-1944.) bio je viceguverner Narodne banke Srbije. Novčano pomagao Ravnogorski pokret. Na završetku rata emigrira u Švicarsku gde ostaje do smrti.
Djela: Pangermanizam, Velika Kikinda, 1912; Noviji tipični pokušaji konstituisanja sociologije, Beograd, 1924; Problemi savremene sociologije, I, Beograd, 1934; Uvod u opštu sociologiju, Novi Sad, 1934; Hrvatsko pitanje i nacionalno jedinstvo, Novi Sad, 1937
Izvori: Povijesni arhiv Subotica, Pravni fakultet Subotica F:228. 83.
Lit: Lit: Miodrag Simić, Istorija subotičkog Pravnog fakulteta 1920-1941, Beograd, 1999; Srpski biografski rečnik, V tom, Kv-Mao, Novi Sad 2011, str. 253,254.
- HRONOLOGIJA:
- pobegao prilikom mobilzacije, u Komandi Kladovske tvrđave
- od februara 1915 do 1917 u Srpskom Presbirou u Ženevi
- govorio jezike: srpskohrvatski, francuski, italijanski, nemački, mađarski, engleski
- maturirao u državnoj humanističkoj gimnaziji u Trstu 1911., 1 godinu slušao na Pravnom fakultetu u Strassburgu, 2 i 3. godinu na u Minhenu, 1 semestar na Ekonomsko socijalnom fakultetu u Ženevi, 2 semestra na Pravnom fakultetu u Zirihu, 1917. doktorirao
- supruga Margot rođ. Knabe
- Dr Kosić 19.09.1922. imenovan za van. prof. u Ljubljani
- Docent u Subotici 7.10.1922.
- Redovni prof. na Pravnom fakultetu u Suboticic od 21.8.1925.
- 1.1.1925. ima 4 godine, 2 meseca službe
- Dr Kosić od 1.1.1926. radi (pored fakulteta) u Trgovačkoj zanatlijskoj Komori gde ima platu kao sekretar od 7 500 dinara i stan u naturi
- na subotičkom Pravnom fakultetu uvažena ostavka dr Kosića 24.3.1931.
- 1931. afera oko njegovog delovanja kao sekretara Komore
beleške na osnovu izvora:
Društveni život, socijalno-naučni časopis, knj. 3, Beograd 1921 (urednik dr Mirko Kosić)
članak: Naš nacionalizam i kultura, str.243-248. U potpisu redakcija
„Pre ostvarenja državnog jedinstva bilo je narodno jedinstvo jače, čistije i opštije no posle ostvarenja.“
– navodi jednu definiciju nacionalizma: „Onaj pokret koji stremi za pretvorenjem naroda u naciju, imenujemo nacionalizam. (Knaflič ).“
„Veliki vojni uspesi, ogromne žrtve, gubitak najboljih ljudi, nadiranje i penjanje u vojnoj i političkoj hijerarhiji mnogih loših, nedoučenih i nedostojnih, te opšte posledice dugih ratovanja pomerili su ravnotežu srpskog nacionalnog duha.“
„Nacionalizmu“ je data oduška u centralizovanju, u odricanju od Krfske Deklaracije, u posrbljivanju Bunjevaca, u batinanju republikanskih Hrvata, u jakobinskom terorisanju slobode mišljenja i ispovedanja…“
„Nekoliko dobro organizovanih klika bezobzirnih eksploatatora narodne države dočepalo je državni aparat u svoje ruke i stara se da ga ne ispusti. Sve što je pohlepljivo, sve što je slabo i bedno moralo ime je prići,…“
„Sve što je poluanalfabeta i sve što je levantijski nevaspitano dokazuje kako je glavno održati državu onakovu kakove je (pa i „poštovati“ je! ), da je autonomija i federalizam put ka rasulu i nekulturnosti (n.pr. Sjedinjene države, Švajcarska,…) a centralizam čvrsta brana opstanka ( n.pr. predratna Ugarska, Rusija… ). Balkanski Srbi znaju za autonomije kao prelaz ka konačnom otcepljenje, to su naučili u Otomanskoj Imperiji.“
– centralizam bi bio manje štetan da „…nije onog ogromnog broja kulturno veoma sirovih, socijalno nepogodnih i moralno podozrivih individua u tzv. srpskoj inteligenciji, naročito u pojedinim granama državne uprave ( policija, carina )
– protiv majorizovanja u pitanjima „posebnih plemenskih celina, Hrvata, Slovenaca“
– večito podvivikivanje „Mi smo vas oslobodili!“
– obožavanje naše države i sile
– potrebno je suzbijati sve iluzije da smo već kulturni ( objašnjava rezultat glasanja koruških Slovenaca. „…glasali su protiv našeg gospodina „žace“ koji oslovljava „oslobođenu braću“ sa „Nazad stoka“, glasali su protiv naših levantijskih carinika, protiv batinanja i „rekvirisanja“, protiv militarizma,….Ne može se ozbiljno tvrditi da je jedna periferijalna oblast, koja naginje susednoj višoj kulturi „prazne glave“.
– „vrhovni cilj poboljšanje našeg kulturnog života.“
